Kurye Hakları Derneği: Kuryelik tehlikeli meslekler statüsüne alınmalı, meslek yeterlilik belgesi zorunlu hale getirilmeli
Emine DERYA – Burak KESKİNCİ/ İSTANBUL’da motokuryelerin hayatını kaybettiği kazalara her gün bir yenisi daha ekleniyor. Covid-19 salgınıyla uygulanmaya başlanan sokağa çıkma kısıtlaması gibi tedbirler, internet alışverişlerinde artışı beraberinde getirdi. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Nisan 2023 rakamlarına göre İstanbul’da 250 bin motokurye var. TÜİK Motorlu Kara Taşıtları İstatistikleri Raporuna göre ise, 2020 yılında 18 bin 945 motosiklet ticari amaçlı kullanılırken, 2022 yılında bu rakam 28 bin 730 oldu. Motosikletlerin karıştığı kazalarda da artış yaşandı. Kurye Hakları Derneği’nin Motokurye Ölümleri Raporu’na göre, 2022’de Türkiye genelinde 58, 2023’te ise 68 motokurye trafik kazalarında hayatını kaybetti.
Kurye Hakları Derneği Başkanı Mesut Çeki, “En başta bu alanın denetimli hale gelmesini istiyoruz. Kurye ölümlerini engellemenin birinci yolu kuryeliğin çok tehlikeli meslekler statüsüne alınıp denetim altına alınması ve mesleki yeterlilik belgesinin zorunlu hale getirilmesidir.” şeklinde konuştu.
TİCARİ AMAÇLI KULLANILAN MOTOSİKLET SAYISI YAKLAŞIK 60 BİN
Covid-19 salgını ve sokağa çıkma kısıtlamaları internet alışverişlerinde artışı beraberinde getirirken, motokuryelik de tercih edilen mesleklerden biri haline geldi. TÜİK Motorlu Kara Taşıtları İstatistikleri Raporuna göre, 2020’de 18 bin 945 motosiklet ticari amaçla kullanılırken, 2021’de bu rakam 28 bin 730, 2022’de ise 59 bin 845’e yükseldi. Kurye Hakları Derneği, Motokurye Örgütlenmelerine Genel Bakış Raporu” nda bu alandaki denetimsizliğe de dikkat çekerek, “2020’de pandemiyle hem çevrimiçi platformlarda esnaf kurye sayısı sigortalı, sigortasız ya da yarı zamanlı çalışan motokurye sayısı 100 binlere ulaştı” diyor. Motokuryelik Türkiye genelinde hızla yayılırken, motosikletlerin karıştığı trafik kazalarında da artış yaşandı.TÜİK’in Karayolu Trafik Kaza İstatistiklerine göre, 2020’deki ölümlü yaralanmalı trafik kazalarına 243 bin 125 araç karıştı. Bu araçların yüzde 18.8’ini motosikletler oluşturdu. 2021’de kazalara 308 bin 442 taşıt karışırken, bu araçların yüzde 20.9’unu motosikletler oluşturdu. 2022’deki 321 bin 485 ölümlü yaralanmalı trafik kazalarına karışan araçların yüzde 22.2’si motosikletlerden oluştu.
2022’DE 58, 2023’TE 68 MOTOKURYE HAYATINI KAYBETTİ
Kurye Hakları Derneği’ne göre, motokuryelerin yaşadığı zaman kısıtlaması, yeterli ekipman ve eğitimlerinin olmaması, İstanbul trafiğinde sürücülerin motosikletlere duyarlı olmaması gibi etkenler kazalara davetiye çıkarıyor. Derneğin Motokurye Ölümleri Raporu, 2020’de Türkiye genelinde 30 motokurye hayatını kaybettiğine dikkat çekiyor. 2022 yılında bu sayı Türkiye genelinde 58 olurken 2023 yılında ise, 68’e yükseldi. İstanbul’da trafik kazalarında hayatını kaybeden motokurye sayısı, 2022’de 28, 2023’te ise, 24 oldu. Hayatını kaybeden kuryelerin 26’sı 19-27 yaş aralığındayken, 22’si, 28-50 yaş aralığında, 7’si ise, 16-18 yaş arasında bulunuyor. Raporda, motokuryelerin en çok Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül, Ekim, Kasım aylarında hayatını kaybettiği belirtiliyor. Ölen kuryelerin yüzde 58’inin, yani 34’ünün restoran kuryesi, yüzde 42’sinin, yani 24’ünün ise esnaf kurye olduğuna dikkat çekiliyor.
“MOTOKURYELİK TEHLİKELİ MESLEKLER STATÜSÜNE ALINMALI”
Dernek Başkan Mesut Çeki, “Son Aralık ayı içerisinde bu rakam 12’ye yükseldi. Son 1 haftada 7 kurye yani her güne bir kurye ölüm haberini biz aldık. Bu seneki şu an itibarıyla bizim tespit edebildiğimiz sayı 68 motokurye ölümü var. Bunun yarıya yakını İstanbul. Biz Kurye Hakları Derneği olarak 2023 Motokurye Ölümleri Raporu üzerinde çalışıyoruz. Bir hafta sonra raporumuzu açıklayacağız geçen sene 58 motokurye hayatını kaybetmişti ama biz bunun verilerini de incelemeye çalışıyoruz. Hangi aylarda hangi mevsimlerde günün hangi saatlerinde kuryeler daha çok ölüyor. Mesela 3 çocuk kuryenin öldüğünü tespit ettik. Bu sene 2’si 15 yaşında 1’i 17 yaşında. Yani bu alanın denetimsizliği bunu gösteriyor. ” şeklinde konuştu.
Kurye ölümlerinin tek bir nedene bağlanamayacağını belirten Çeki, “Sadece trafikle ilgili bir nedeni de yok çünkü sonuçta biz kuryeyiz ve bizim iş sahamız trafik. Yani tek başına şu kuryeleri öldürüyor diyemeyiz. Yani ortada diyelim ki ben öldüm, benim tek bir katilim olmuyor. Beni katilim yasaları çıkartmayan, işletmeleri denetlemeyen, kurye piyasasını denetlemeyen, eğitimleri vermeyen, kuryelerin ekipmanlarını sağlamayan, kuryelere hız baskısı yapan, hız baskısından hızlı reklamlar gelecek diye vaat eden işletmelerden kaynaklı ürünlerini çok hızlı isteyen müşteri puanı veren trafikte beni görmeyen sinyal vermeden dönüş yapan herkes burada sorumlu. En başta bu alanın denetimli hale gelmesini istiyoruz. Çok tehlikeli bir meslek yapıyoruz. Her sene onlarca arkadaşımızı kaybediyoruz ve yüzlerce arkadaşımız ağır yaralanmalı kazalara maruz kalıyorlar. O yüzden de kurye ölümlerini engellemenin birinci yolu kuryeliğin çok tehlikeli meslekler statüsüne alınıp denetim altına alınması ve mesleki yeterlilik belgesinin zorunlu hale getirilmesidir. Her isteyenin istediği gibi istediği motorla kurye olamaması gerekiyor. ” dedi.
“HIZLI TESLİMAT SORUNUNUN ORTADAN KALDIRILMASI GEREKİYOR”
Çeki, “Bu yasal düzenlemeler yapıldıktan sonra hızlı teslimat sorununun ortadan kaldırılması gerekiyor. 30 dakikada bir ürünü teslim etmek mümkün değil.30 dakikada ürün teslim etmek isteyen bir kurye bütün trafik kurallarının üzerinden geçiyor maalesef. Bütün tarafların bir araya gelmesi gerekiyor yasa yapıcıların sektör temsilcilerinin kurye derneklerinin sendikaların ve bizzat kuryelerin aynı masada bir araya gelip sorunlara çözüm üretmeleri gerekiyor. Ağustos ayında çok fazla kurye ölümü yaşandı. Eğitimsiz olarak sahaya çıkan ve ekipman bilinci olmayan insanlar yazın daha fazla çalıştığı için daha fazla ölümlü kaza oluyor.” diye konuştu.
MOTOKURYE KAZALARINDA SABIKALI İLÇELER: PENDİK VE KÜÇÜKÇEKMECE
Kurye Hakları Derneği’nin Motokurye Ölümleri Raporunda, ölüm nedenlerine ilişkin hız baskısı, hız temelli puan sistemi, trafikteki motosiklet kullanıcılarının görmezden gelinmesine dayalı algı, alkollü trafik magandaları, ekipmansızlık veya ekipman ve motosikletlerin kalitesi, mesleki yeterlilik eğitimlerinin zorunlu olmaması, yollardaki çukurlar gibi nedenler sayılıyor. 2022’de İstanbul’da 28 kuryenin hayatını kaybettiği kayıtlara geçerken, kuryelerin ölümüne neden olan kazaların en çok Pendik ve Küçükçekmece’de yaşandığı belirtiliyor. Motokuryelerin İstanbul’un 14 ilçesinde hayatını kaybettiği belirtilen raporda bu ilçeler, Küçükçekmece, Pendik, Beykoz, Başakşehir, Kağıthane, Sarıyer, Şişli, Tuzla, Ataşehir, Kadıköy, Esenyurt, Kartal, Sancaktepe, Sultanbeyli olarak sıralanıyor.
Motokurye olarak çalışan Uğur Oktay, “Trafikte olan vakalar gündeme yansırken meclise yansırken bu moto kurye vakaları biraz geri planda kalıyor. Biraz göz ardı ediliyor.” dedi. Mehmet Erol, “Trafikte kapı açma olaylarında zorlanıyorum. Sağ şeritte gidiyorum ama bakmadan kapıyı açıyorlar. Kaza geçirdi birkaç kere bu yüzden ondan şikayetçiyim. Otoyollarda sağ sol aynalara bakarlarsa daha iyi olur. Bizim canımız için başkası için değil bir de ani fren yapıyorlar hiçbir şey olmadan üstümüze kırıyorlar ani fren yapıyorlar. Zaten çoğu arkadaşım bu yüzden vefat etti, kaza geçirdi ben bunlardan şikayetçiyim.” dedi.
