Sınırsız ve pak enerjiyi inançlı biçimde üretme maksadı, dünyanın dört bir yanındaki ülkeleri yeni teknolojilere yönlendiriyor. Bu alanda en dikkat cazip adımlardan biriyse, Çin tarafından atıldı.
Ülkenin batısında yer alan Gansu eyaletinde çalışan bilim insanları, deneysel bir nükleer fisyon reaktörüne yakıt yüklemeyi muvaffakiyetle gerçekleştirdi. Bu gelişme, sırf bir mühendislik başarısı değil, tıpkı vakitte gelecekte kesintisiz olarak güç üretimi sağlayabilecek reaktörlerin mümkün olduğunu gösteren değerli bir ispat niteliğinde.
Fisyon reaktörlerine çalışır durumdayken yakıt ikmali yapılabilmesi, güç üretiminin durmaksızın devam etmesi manasına geliyor. Bu da nükleer güç alanında bugüne dek karşılaşılan en büyük teknik sınırlamalardan birinin aşılabileceğini gösteriyor. Çinli mühendislerin bu başarıyı, ABD’nin uzun yıllar bâtın tutulan ve sonradan kamuya açılan araştırmalarından ilham alarak geliştirdikleri toryum temelli bir sistemle elde ettikleri belirtiliyor.
Toryum ve erimiş tuz: Alternatif yakıtın gücü
2018 yılında inşasına başlanan bu deneysel reaktör, geleneksel uranyum yerine toryum kullanıyor ve sıvı formdaki erimiş tuzları hem yakıt hem de soğutucu olarak kullanmasıyla öne çıkıyor. Bu teknolojiye Toryum Erimiş Tuz Reaktörü (MSR) ismi veriliyor. MSR sistemleri, konvansiyonel nükleer santrallere kıyasla daha düşük radyasyon riski, daha az nükleer atık ve daha inançlı işletim şartları sunma potansiyeline sahip.
Bu deneysel reaktör, Gansu eyaletine bağlı Wuwei kentinde, Gobi Çölü’nde yer alan bilinmeyen bir bölgede konuşlandırıldı. Şu anda 2 megavat (MW) kapasiteyle çalışan reaktör, yaklaşık 2.000 hanenin elektrik muhtaçlığını karşılayabilecek seviyede güç üretebiliyor. Her ne kadar bu ölçü şimdilik sembolik seviyede olsa da, deneylerin muvaffakiyete ulaşması halinde çok daha büyük ölçekli reaktörlerin devreye alınması planlanıyor.
Haziran 2023’te tam kapasiteyle çalışmaya başlayan bu tesis, dünyada şu anda faaliyette olan tek toryum reaktörü olma özelliğini taşıyor. Deneysel süreç başarılı biçimde ilerlerse, Çin’in önümüzdeki yıllarda çok daha büyük ve ticari ölçekte toryum reaktörleri kurma planları bulunuyor. Bu da ülkenin hem güç güvenliğini artırma hem de karbon emisyonlarını azaltma amaçları açısından stratejik bir adım olarak görülüyor.
Türkiye’de yarım kalan bir öykü: Engin Arık ve toryum hayali
Toryum reaktörleriyle ilgili uğraşlar sırf Çin’e mahsus değil. Türkiye de bu alanda geçmişte önemli teşebbüslerde bulundu. 2000’li yılların başında Prof. Dr. Engin Arık ve grubu, Türkiye’nin varlıklı toryum rezervlerini kıymetlendirmek emeliyle bu alanda bilimsel çalışmalar yürütüyordu. Lakin ne yazık ki, 2007 yılında yaşanan ve daha sonra sabotaj kuşkusuyla gündeme gelen uçak kazasında Arık ve takımı hayatını kaybetti. Bu trajik olay, Türkiye’nin toryum temelli güç projelerinde büyük bir kesintiye neden oldu.
0 Comments