Uyku, hem fizikî hem de zihinsel sıhhatimiz için hayati ehemmiyete sahip. Lakin sadece ne kadar uyuduğumuz değil, nasıl bir uyku geçirdiğimiz de sıhhatimiz üzerinde büyük tesirler yaratabiliyor. Son yıllarda uzmanların üzerinde sıkça durduğu hususlardan biri de sabah alarmı çaldığında tekrar uyumaya çalışmak, yani “erteleme” alışkanlığı. Yeni bir araştırma, bu alışkanlığın ne kadar yaygın olduğunu ve potansiyel tesirlerini ortaya koyuyor.
İdeal bir dünyada, alarm kurmaya gerek kalmadan uyanmak mümkün olurdu. Lakin gerçek ömrün temposu, birçok insanın muhakkak saatlerde uyanmak zorunda kalmasına neden oluyor. Bu durum, kaliteli uykunun müddet kadar kıymetli olduğu gerçeğini daha da besbelli hale getiriyor. Uykunun kesintisiz ve kâfi olması kadar, uyandırılma formu de bu kaliteyi direkt etkileyebiliyor.
Uzmanlar, alarm çaldıktan sonra tekrar uyumaya çalışmanın yani “erteleme” tuşuna basmanın uykuya rastgele bir katkı sağlamadığını uzun vakittir lisana getiriyor. Buna karşın, yakın tarihli bir araştırma, bu alışkanlığın hala epey yaygın olduğunu gösteriyor.
Brigham and Women’s Hospital’dan Dr. Rebecca Robbins liderliğindeki grup, Sleep Cycle isimli uyku takibi uygulamasının bilgilerini tahlil ederek 21.000 kişinin toplamda 3 milyon geceye ilişkin uyku davranışını inceledi. Sonuçlara nazaran, uykuların %55,6’sında en az bir kere erteleme düğmesine basıldı. İştirakçilerin %45’i ise alarmı neredeyse her seferinde ertelediğini belirtti.
Alarmdan sonra 11 ila 20 dakika daha uyku
Verilere nazaran, ortalama bir kullanıcı alarm çaldıktan sonra yaklaşık 11 dakika daha uyuyor. Erteleme alışkanlığı daha ağır olan kümede ise bu müddet ortalama 20 dakikaya kadar çıkıyor. Ayrıyeten her gece ortalama 2,4 defa erteleme tuşuna basıldığı tespit edildi. Araştırma, bayanların bu alışkanlığa erkeklerden daha fazla başvurduğunu da ortaya koyuyor.
Dr. Robbins’e göre bu davranış zararsız bir rahatlama formülü üzere görünse de, uykunun en kritik periyotlarını kesintiye uğratıyor. Bilhassa uyanmadan çabucak evvelki saatlerin, süratli göz hareketi (REM) uykusu açısından güçlü olduğu biliniyor. Erteleme tuşuna basmak, bu evreleri bölüyor ve kişinin sadece yüzeysel, dinlendirici olmayan bir uyku tecrübesi yaşamasına neden olabiliyor.
Robbins, uyku kalitesini artırmak isteyenlere şu tavsiyeyi veriyor: “Alarmınızı, kalkmanız gereken en geç saate kurun ve çaldığında direkt uyanın. Bu sistem, kesintisiz bir uykunun akabinde güne daha dinç başlamanıza yardımcı olabilir.“
Araştırmanın memleketler arası ölçekte yürütüldüğü belirtiliyor. İştirakçilerin büyük kısmı gelişmiş ülkelerden geliyor. İsveç, Almanya ve ABD, sabah alarmını erteleme alışkanlığının en yaygın olduğu ülkeler ortasında yer alıyor. Farklı bir bulgu ise şu: Günde beş saatten az uyuyan şahıslar alarmlarını daha az ertelerken, günde dokuz saatten fazla uyuyanlar bu düğmeye daha sık başvuruyor. Araştırmacılar, bu farkın daha kısa uyuyan bireylerin sabah saatlerinde daha acil sorumluluklara sahip olmasından kaynaklanabileceğini düşünüyor.
Çalışma, Scientific Reports mecmuasında yayımlandı ve uyku davranışları üzerine yapılmış en kapsamlı incelemelerden biri olarak öne çıkıyor. Her sabah çalan alarmla başlayan o birkaç dakikalık gayret, aslında uykunun en bedelli anlarını kesintiye uğratıyor olabilir.
0 Comments