Donald Trump, birinci başkanlık periyodundan bu yana Amerika’nın başkanlık uçağı Air Force One’ı yenilemeyi başına koymuştu. Artık ikinci başkanlık periyodunda bu isteğini gerçekleştirmeye kararlı görünüyor. Fakat Trump’ın sabırsızlığı, Boeing’deki önemli gecikmeler nedeniyle farklı bir tahlil arayışına dönüştü.
Boeing, ABD liderlerinin Franklin D. Roosevelt‘ten beri kullandığı Air Force One uçaklarını sağlayan tek üretici pozisyonunda. Trump idaresi, 2018 yılında 3,9 milyar dolarlık bir kontratla şirketi görevlendirerek, mevcut iki adet modifiye Boeing 747-200 (VC-25A) modelinin yerine geçecek yeni uçakların üretimini talep etmişti. Lakin projedeki tedarik zinciri sıkıntıları, mühendislik dizaynındaki karmaşıklıklar ve iş gücü kaynaklı sorunlar nedeniyle Boeing, birinci teslim tarihini olan Aralık 2024’e yetişemedi.
Boeing’in teslimatı 2035’e kadar ertelendi
Wall Street Journal’ın haberine nazaran Boeing, Trump’ın ikinci devriyle eşzamanlı yürüyen projede büyük bir başarısızlığa imza atarak federal yetkililere yeni uçağı lakin 2035 yılında teslim edebileceğini bildirdi. Bu gecikmenin temel sebeplerinden biri, Air Force One’ın sıradan bir yolcu uçağı olmaması. Uçak, özel radar sistemleri, gelişmiş navigasyon ve irtibat altyapısı, nükleer silah denetim sistemleri, komuta merkezi donanımları, füze zıddı savunma düzenekleri ve sayısız kapalı güvenlik katmanına sahip olacak halde sıfırdan tasarlanmak zorunda. Münasebetiyle üretim süreci epeyce uzun ve karmaşık mühendislik testlerini içeriyor.
Bu durum, Boeing’in son devirde karşılaştığı tek sorun da değil. Şirket kısa müddet evvel, uzay gemisi geliştirme projelerinde yaşadığı büyük aksaklıklarla gündeme gelmişti. Boeing’in yaklaşık 50 milyar dolar yatırdığı uzay gemisi Starliner, son vazifesinde Memleketler arası Uzay İstasyonu’na astronotları taşırken önemli bir arıza nedeniyle aylarca mahsur kalmalarına sebep olmuştu. Boeing’in yaşadığı bu krizler, firmanın mühendislik yetkinliğine dair önemli soru işaretlerini de beraberinde getiriyor.
Trump, alternatif uçak için düğmeye bastı
Boeing’deki meçhullüğü beklemeye niyeti olmayan Trump ise, kendi tahlilini devreye soktu. Lider Trump, Katar hükümeti tarafından daha evvel kullanılan büyük bir uçağı, Air Force One standartlarında dönüştürmesi için Florida merkezli savunma şirketi L3Harris’i görevlendirdi. Bu, süreksiz de olsa Air Force One’ın meselesinin süratli bir halde çözülmesi teşebbüsü olarak yorumlanıyor.
Ancak tüm bu süreç, yalnızca teknik aksaklıklar yahut gecikmelerden ibaret değil. İşin içinde Boeing, Trump ve Elon Musk ortasında karmaşık bir güç gayreti de var. Trump’ın yakın müttefiki olarak bilinen Elon Musk, SpaceX aracılığıyla uzay bölümünde Boeing’in en büyük rakibi durumunda. Musk, Boeing’in son başarısız uzay vazifeleri nedeniyle şirketle sık sık dalga geçiyor ve Boeing’in mühendislik yanlışlarını kamuoyunda gündeme getiriyor.
Öte yandan Trump’ın, Boeing idaresini Demokratları desteklemekten vazgeçirmeye zorladığı da biliniyor. Bu nedenle yaşanan gecikmeler ve Air Force One krizinin art planında politik tansiyon ve rekabet olduğu da sıklıkla lisana getiriliyor.
Boeing’in Air Force One projesinde yaşanan sıkıntılar, sırf teknik bir sıkıntı olmaktan çıkarak ABD’deki siyasi güç uğraşlarının de bir sembolüne dönüşmüş durumda. Trump’ın ikinci başkanlık periyodunda Air Force One’ın geleceği, sırf ABD’nin başkanlık uçağının değil, Boeing’in ve tahminen de Amerikan uzay-havacılık dalındaki rekabetin mukadderatını belirleyebilir.
0 Comments