Uzun yıllar boyunca müziğin ve dansın tüm insan kültürlerinde üniversal olduğu düşünülüyordu. Fakat Paraguay’ın ormanlık bölgelerinde yaşayan Kuzey Aché topluluğu, bu yaygın varsayımı sarsıcı bir biçimde çürüttü. Bilim beşerlerine nazaran, Kuzey Achéler bebeklerine müzik söylemeyen ve dans etmeyen bilinen tek insan topluluğu olarak öne çıkıyor.
California Üniversitesi, Davis’ten antropolog Dr. Manvir Singh bu durumu şöyle açıklıyor: “Bu bulgular, dansın ve bebeklere yönelik müziklerin sanıldığı üzere üniversal alışkanlıklar olmadığını gösteriyor. Kültürel transfer olmadan beşerler tabiatıyla bu davranışları sergilemiyor.”
Bu şaşırtan keşif, şu soruyu gündeme getiriyor: Kuzey Achéler neden bu temel kültürel davranışları terk etti?
40 yılı aşan müşahedelerle ortaya çıkan gerçekler
Yeni bir araştırma, bilim insanlarının 1977 ile 2020 yılları ortasında Kuzey Aché topluluğuyla geçirdikleri toplam 122 aylık saha çalışmasına dayanıyor. Bu süreçte topluluğun nüfusu 547’den 800’e kadar çıkarken, 1930’lardaki nüfusun yalnızca 240 kişi olduğu biliniyor.
Araştırmacılar, bu uzun müddet boyunca hiçbir yetişkinin bir bebeğe müzik söylediğine ya da dansa misal bir hareket sergilediğine şahit olmadıklarını belirtiyor. Üstelik Kuzey Achéler, ateş yakmayı da bilmiyor. Kimi yaşlı bireyler cetlerinin ateş yaktığını anlatsa da, bu hünerin yakın geçmişte unutulduğu düşünülüyor.
Dikkat alımlı olan şu ki; Kuzey Achéler, Tupi lisanlı öteki yerli kümelerle akraba. Bu akraba topluluklar ninni söyler, dans eder, ateş yakar, şamanizm uygular, tarımla uğraşır ve kano yapar. Lakin bu kültürel ögelerin hiçbiri bugün Kuzey Aché toplumunda yer almıyor.
Araştırmacılara nazaran, Kuzey Achélerin ataları da bir vakitler bu davranışları sergiliyordu. Lakin yaşanan nüfus daralmaları ve çevresel şartlardaki değişiklikler, kültürel karmaşıklığın giderek azalmasına neden oldu. Bu süreç, kimi kültürel pratiklerin vakitle unutulmasına yol açtı.
Kuzey Aché topluluğu, doğal ömür alanlarından alınıp rezerv alanlara yerleştirildiğinde, yalnızca dans ya da müzik değil; avcılık ve çok eşlilik üzere öteki klasik uygulamalar da büyük ölçüde ortadan kalktı. Bu değişim, kültürel sürekliliğin ne kadar kırılgan olduğunu ortaya koyuyor.
Kültür sessizce kaybolabilir
Yine de, topluluk üyelerinin bazen kendi kendilerine müzik söyledikleri gözlemlenmiş. Ayrıyeten, huysuz bebekleri yatıştırmak için gülümseme, kıkırdama, bebek lisanıyla konuşma ve abartılı yüz sözleri üzere davranışlara başvurdukları da belirtiliyor. Lakin bu davranışlar nadiren görülüyor ve topluluk genelinde bariz bir norm haline gelmiş değil.
Bu araştırma, kültürel pratiklerin vakit içinde kullanılmadıkça nasıl unutulabileceğini güçlü bir halde gözler önüne seriyor. Dahası, bu durum yalnızca lokal toplulukları değil, tüm insanlığın kültürel çeşitliliğini de etkileyen global bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.
0 Comments